Skrzynia biegów to jeden z najważniejszych elementów każdego samochodu. Odpowiada za płynną zmianę przełożeń, co wpływa na komfort jazdy, osiągi auta, a także zużycie paliwa. Niestety, skrzynie biegów – zarówno manualne, jak i automatyczne – nie są wolne od awarii. Jakie są najczęstsze problemy z tymi podzespołami i jak ich uniknąć?
Manualna skrzynia biegów – typowe usterki
W manualnych skrzyniach biegów najczęściej dochodzi do:
1. Zużycie synchronizatorów:
- Objawy: Zgrzytanie podczas zmiany biegów, szczególnie podczas redukcji.
- Przyczyna: Synchronizatory to elementy, które wyrównują prędkość obrotową wałków skrzyni biegów podczas zmiany przełożeń. Z czasem ulegają zużyciu, co powoduje zgrzytanie.
2. Wycieki oleju:
- Objawy: Obniżenie poziomu oleju w skrzyni biegów, wycieki oleju pod samochodem.
- Przyczyna: Uszkodzenie uszczelnień lub obudowy skrzyni biegów może prowadzić do wycieków oleju. Olej jest niezbędny do prawidłowej pracy skrzyni biegów, jego brak może doprowadzić do poważniejszych uszkodzeń.
3. Uszkodzenie łożysk:
- Objawy: Szum i wycie podczas jazdy, szczególnie na wysokich obrotach.
- Przyczyna: Łożyska to elementy, które zapewniają płynną pracę skrzyni biegów. Z czasem ulegają zużyciu, co powoduje szum i wycie.
4. Wyrobienie się mechanizmu wybieraka biegów:
- Objawy: Trudności z wrzuceniem lub wybiciem biegów, luzy na drążku zmiany biegów.
- Przyczyna: Mechanizm wybieraka biegów to elementy, które odpowiadają za przenoszenie ruchu z drążka zmiany biegów na wałki skrzyni biegów. Z czasem ulegają wyrobieniu, co powoduje problemy z zmianą biegów.
5. Wygięcie lub pęknięcie widełek:
- Objawy: Trudności z wrzuceniem lub wybiciem jednego lub kilku biegów.
- Przyczyna: Widełki to elementy, które odpowiadają za zazębienie biegów. Mogą ulec wygięciu lub pęknięciu na skutek przeciążenia lub niewłaściwej eksploatacji.
6. Zużycie tulei prowadzących:
- Objawy: Luzy na drążku zmiany biegów.
- Przyczyna: Tuleje prowadzące to elementy, które prowadzą drążek zmiany biegów. Z czasem ulegają zużyciu, co powoduje luzy na drążku.
7. Uszkodzenie wałka sprzęgłowego:
- Objawy: Trudności z wysprzęgleniem, szum podczas wciskania pedału sprzęgła.
- Przyczyna: Wałek sprzęgłowy to element, który przenosi moment obrotowy z silnika na skrzynię biegów. Może ulec uszkodzeniu na skutek przeciążenia lub zużycia.
8. Uszkodzenie mechanizmu różnicowego:
- Objawy: Hałas podczas jazdy, szarpanie podczas przyspieszania.
- Przyczyna: Mechanizm różnicowy to element, który odpowiada za rozdzielenie momentu obrotowego na koła. Może ulec uszkodzeniu na skutek przeciążenia lub zużycia.
Jak dbać o manualną skrzynię biegów?
Aby przedłużyć żywotność manualnej skrzyni biegów, należy:
- Stosować prawidłową technikę jazdy – m.in. nie ruszać z miejsca na półsprzęgle, nie zmieniać biegów bez wciśnięcia sprzęgła, nie redukować biegów przy zbyt wysokiej prędkości.
- Regularnie kontrolować poziom oleju – i wymieniać go zgodnie z zaleceniami producenta.
- Unikać przeciążania skrzyni biegów – m.in. nie holować ciężkich przyczep.
Automatyczna skrzynia biegów – typowe usterki
W automatycznych skrzyniach biegów najczęściej dochodzi do:
1. Awaria konwertera momentu obrotowego:
- Objawy: Szarpanie podczas zmiany biegów, drgania podczas przyspieszania, spadek mocy.
- Przyczyna: Konwerter momentu obrotowego odpowiada za przeniesienie momentu obrotowego z silnika na skrzynię biegów. Może ulec uszkodzeniu na skutek przeciążenia lub zużycia.
2. Uszkodzenie sterownika skrzyni biegów:
- Objawy: Problemy z pracą skrzyni biegów, np. brak biegów, szarpanie, przełączanie się w tryb awaryjny.
- Przyczyna: Sterownik skrzyni biegów to element, który odpowiada za sterowanie pracą skrzyni biegów. Może ulec uszkodzeniu na skutek zwarcia, przegrzania lub zużycia.
3. Zużycie oleju:
- Objawy: Ślizganie się sprzęgieł i tarcz ciernych, spadek mocy, pogorszenie osiągów.
- Przyczyna: Olej w automatycznej skrzyni biegów jest niezbędny do jej prawidłowej pracy. Z czasem ulega zużyciu i zanieczyszczeniu, co może prowadzić do awarii.
4. Wycieki oleju:
- Objawy: Obniżenie poziomu oleju w skrzyni biegów, wycieki oleju pod samochodem.
- Przyczyna: Uszkodzenie uszczelnień lub obudowy skrzyni biegów może prowadzić do wycieków oleju. Brak oleju może doprowadzić do poważniejszych uszkodzeń.
5. Awaria mechanizmu zmiany biegów:
- Objawy: Trudności z wrzuceniem lub wybiciem biegu, brak jednego lub więcej biegów.
- Przyczyna: Mechanizm zmiany biegów to element, który odpowiada za przenoszenie ruchu z dźwigni zmiany biegów na wałki skrzyni biegów. Może ulec uszkodzeniu na skutek zużycia lub przeciążenia.
6. Zużycie sprzęgieł i tarcz ciernych:
- Objawy: Ślizganie się biegów, spadek mocy, pogorszenie osiągów.
- Przyczyna: Sprzęgła i tarcze cierne to elementy, które odpowiadają za przeniesienie momentu obrotowego na koła. Z czasem ulegają zużyciu, co może prowadzić do awarii.
7. Uszkodzenie łożysk:
- Objawy: Hałas podczas jazdy, szum podczas zmiany biegów.
- Przyczyna: Łożyska to elementy, które zapewniają płynną pracę skrzyni biegów. Z czasem ulegają zużyciu, co może prowadzić do awarii.
8. Awaria pompy oleju:
- Objawy: Brak ciśnienia oleju, problemy z pracą skrzyni biegów.
- Przyczyna: Pompa oleju odpowiada za dostarczanie oleju do wszystkich elementów skrzyni biegów. Może ulec uszkodzeniu na skutek zużycia lub zanieczyszczenia oleju.
Jak dbać o automatyczną skrzynię biegów?
Aby przedłużyć żywotność automatycznej skrzyni biegów, należy:
- Regularnie wymieniać olej – zgodnie z zaleceniami producenta.
- Unikać gwałtownego przyspieszania i hamowania – jazda w stylu „eco” jest korzystna dla skrzyni biegów.
- Nie holować ciężkich przyczep – holowanie może doprowadzić do przegrzania skrzyni biegów.
- Używać trybu „kick-down” tylko w razie potrzeby – częste używanie tego trybu może skrócić żywotność skrzyni biegów.
Naprawa skrzyni biegów – koszty i czas
Naprawa skrzyni biegów to zazwyczaj kosztowny i czasochłonny proces. Koszt naprawy zależy od:
- Rodzaju skrzyni biegów: Naprawa manualnej skrzyni biegów jest zazwyczaj tańsza niż naprawa automatycznej skrzyni biegów.
- Typu usterki: Proste usterki, takie jak wymiana oleju, są zazwyczaj tańsze do naprawienia niż poważniejsze usterki, takie jak wymiana sprzęgieł lub łożysk.
- Warsztatu: Ceny naprawy skrzyni biegów mogą się różnić w zależności od warsztatu.
Przykładowe koszty naprawy:
- Wymiana oleju w manualnej skrzyni biegów: 70-150 zł + koszt oleju.
- Wymiana synchronizatorów w manualnej skrzyni biegów: 4000-5000 zł.
- Wymiana konwertera momentu obrotowego w automatycznej skrzyni biegów: 2000-4000 zł.
- Regeneracja automatycznej skrzyni biegów: 4000-8000 zł.
Czas naprawy:
Czas naprawy skrzyni biegów również zależy od rodzaju usterki i warsztatu, trudno go oszacować. Proste usterki mogą być naprawione w ciągu jednego dnia, podczas gdy poważniejsze usterki mogą wymagać kilku dni, a nawet tygodni.
Objawy awarii skrzyni biegów
Skrzynia biegów manualna:
- Zgrzytanie podczas zmiany biegów: Może to być spowodowane zużyciem synchronizatorów lub łożysk.
- Trudności z wrzuceniem lub wybiciem biegu: Może to oznaczać wygięcie lub pęknięcie widełek, łożysk lub innych elementów mechanizmu zmiany biegów.
- Luzy na drążku zmiany biegów: Może to być spowodowane zużyciem elementów mechanizmu zmiany biegów lub wyrobieniem się tulei prowadzących.
- Wyciek oleju: Nieszczelność skrzyni biegów może prowadzić do obniżenia poziomu oleju i poważniejszych uszkodzeń.
- Hałas podczas jazdy: Szum lub wycie może być spowodowane zużyciem łożysk, zębatych kół zębatych lub innych elementów skrzyni biegów.
Skrzynia biegów automatyczna:
- Szarpanie podczas zmiany biegów: Może to oznaczać zużycie sprzęgieł lub tarcz ciernych, uszkodzenie konwertera momentu obrotowego lub problemy z sterownikiem skrzyni biegów.
- Opóźniona reakcja na wciśnięcie pedału gazu: Może to oznaczać problemy z sterownikiem skrzyni biegów lub z przepływem oleju.
- Brak jednego lub więcej biegów: Może to oznaczać uszkodzenie mechanizmu zmiany biegów lub sterownika skrzyni biegów.
- Przełączanie się w tryb awaryjny: Wskazuje to na poważną usterkę skrzyni biegów i wymaga natychmiastowej wizyty w serwisie.
- Wyciek oleju: Nieszczelność skrzyni biegów może prowadzić do obniżenia poziomu oleju i poważniejszych uszkodzeń.
Kiedy należy udać się do serwisu?
Jeśli zauważysz któryś z wyżej wymienionych objawów, należy jak najszybciej udać się do serwisu samochodowego. Wczesne wykrycie i naprawa awarii skrzyni biegów może uchronić przed poważniejszymi uszkodzeniami i kosztownymi naprawami.
Podsumowanie
Skrzynia biegów to ważny element każdego samochodu, który wymaga regularnej dbałości. Stosowanie odpowiedniej techniki jazdy i regularna wymiana oleju mogą znacznie przedłużyć żywotność tego podzespołu. W przypadku awarii skrzyni biegów należy liczyć się z wysokimi kosztami naprawy.
Zobacz też: Skrzynia biegów – jak z niej korzystać, by służyła latami?
fot.: freepik.com
