Tarcza kotwiczna, choć z pozoru niepozorna, pełni kluczową rolę w układzie hamulcowym. Chroniąc tarczę hamulcową przed uszkodzeniami i zanieczyszczeniami, zapewnia ona bezpieczną i komfortową jazdę. W tym artykule przyjrzymy się bliżej temu elementowi, poznając funkcje tarczy kotwicznej jej budowę, różne rodzaje tarcz oraz wpływ jaki mają one na bezpieczeństwo. Wspomnimy również o tym jak zamontować tarczę kotwiczną oraz jakie są objawy jej awarii.
Budowa i rodzaje tarcz kotwicznych
Tarcza kotwiczna to metalowa osłona montowana za tarczą hamulcową. Jej kształt przypomina tarczę z wycięciem, co umożliwia dostęp do klocków hamulcowych. Wyróżniamy dwa główne rodzaje tarcz kotwicznych:
- Stałe: Stanowią integralną część piasty koła i nie są demontowalne.
- Pływające: Mocowane są do piasty za pomocą śrub, co pozwala na ich demontaż w celu serwisowania.
Funkcje tarczy kotwicznej
Główne funkcje tarczy kotwicznej to:
- Ochrona tarczy hamulcowej: Chroni tarczę przed uszkodzeniami mechanicznymi, takimi jak uderzenia kamieni czy piasku.
- Zapobieganie zanieczyszczeniom: Chroni tarczę przed kurzem, błotem i wodą, które mogą negatywnie wpływać na jej działanie.
- Odprowadzanie ciepła: Pomaga w odprowadzaniu ciepła z tarczy hamulcowej, co zapobiega jej przegrzaniu.
- Zwiększenie sztywności: Wzmacnia konstrukcję układu hamulcowego, co poprawia jego stabilność i precyzję działania.
Wpływ tarczy kotwicznej na bezpieczeństwo
Tarcza kotwiczna, choć niepozorna, ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Zapewniając ochronę tarczy hamulcowej przed uszkodzeniami i zanieczyszczeniami, gwarantuje prawidłowe działanie układu hamulcowego. Uszkodzona lub zanieczyszczona tarcza kotwiczna może prowadzić do:
- Przedłużenia drogi hamowania
- Mniejszej skuteczności hamowania
- Drgań podczas hamowania
- Nadmiernego zużycia klocków hamulcowych
- Zwiększonego ryzyka awarii układu hamulcowego
Wymiana tarczy kotwicznej
W przypadku uszkodzenia lub zużycia tarczy kotwicznej konieczna jest jej wymiana. Należy to zrobić w warsztacie samochodowym, ponieważ proces ten wymaga specjalistycznych narzędzi i wiedzy.
Objawy, które mogą wskazywać na konieczność wymiany tarczy kotwicznej to:
- Hałas podczas hamowania
- Drgania podczas hamowania
- Przedłużona droga hamowania
- Nierówne zużycie klocków hamulcowych
- Widoczne uszkodzenia tarczy kotwicznej
Materiały, z których najczęściej wykonuje się tarcze kotwiczne
- żeliwo:
- Zalety: niska cena, wysoka wytrzymałość mechaniczna, dobra odporność na zużycie
- Wady: duża masa, podatność na korozję
- stal:
- Zalety: duża wytrzymałość mechaniczna, dobra odporność na zużycie, niska masa w porównaniu z żeliwem
- Wady: wyższa cena niż żeliwo, podatność na korozję
- aluminium:
- Zalety: niska masa, dobra odporność na korozję
- Wady: wyższa cena niż żeliwo i stal, niższa wytrzymałość mechaniczna
Wybór materiału zależy od kilku czynników, takich jak:
- Typ pojazdu: Do ciężkich pojazdów, np. ciężarówek, stosuje się najczęściej żeliwne tarcze kotwiczne. W przypadku lżejszych pojazdów, np. samochodów osobowych, coraz częściej używa się tarcz stalowych lub aluminiowych.
- Warunki eksploatacji: W przypadku pojazdów eksploatowanych w trudnych warunkach, np. w terenie, zaleca się stosowanie tarcz kotwicznych ze stali lub żeliwa.
- Budżet: Żeliwne tarcze kotwiczne są najtańsze, natomiast aluminiowe najdroższe.
Montaż tarczy kotwicznej
Proces montażu tarczy kotwicznej składa się z kilku etapów:
- Demontaż starej tarczy kotwicznej:
- Odkręcenie śrub mocujących tarczę kotwiczną do piasty koła.
- Zdjęcie tarczy kotwicznej.
- Przygotowanie piasty koła:
- Oczyszczenie piasty koła z brudu i rdzy.
- Sprawdzenie, czy piasta koła nie jest uszkodzona.
- Montaż nowej tarczy kotwicznej:
- Umieszczenie tarczy kotwicznej na piaście koła.
- Przykręcenie tarczy kotwicznej do piasty koła śrubami mocującymi.
- Dokręcenie śrub mocujących momentem obrotowym określonym przez producenta.
Typowe błędy popełniane podczas montażu tarczy kotwicznej:
- Nieprawidłowe dokręcenie śrub mocujących.
- Użycie śrub mocujących o niewłaściwym rozmiarze lub gwincie.
- Montaż tarczy kotwicznej na uszkodzonej piaście koła.
Serwisowanie tarczy kotwicznej:
Poza wymianą, tarcza kotwiczna może wymagać innych czynności serwisowych, takich jak:
- Czyszczenie:
- Regularne czyszczenie tarczy kotwicznej z brudu i rdzy.
- Do czyszczenia można użyć wody z mydłem lub specjalnych preparatów do czyszczenia hamulców.
- Smarowanie:
- Smarowanie elementów ciernych tarczy kotwicznej specjalnym smarem do hamulców.
Okresowa kontrola tarczy kotwicznej:
- Tarczę kotwiczną należy regularnie sprawdzać pod kątem oznak zużycia lub uszkodzeń.
- Należy zwrócić szczególną uwagę na:
- Pęknięcia
- Deformacje
- Korozję
- Luz na tarczy
Awarie tarczy kotwicznej:
Typowe awarie tarczy kotwicznej to:
- Pęknięcia: Mogą być spowodowane nadmiernym obciążeniem lub uderzeniem.
- Deformacje: Mogą być spowodowane przegrzaniem lub uderzeniem.
- Korozja: Może prowadzić do osłabienia tarczy kotwicznej i jej uszkodzenia.
- Luz na tarczy: Może powodować drgania podczas hamowania.
Objawy awarii tarczy kotwicznej:
- Hałas podczas hamowania: Może to być spowodowane pęknięciem lub deformacją tarczy kotwicznej.
- Drgania podczas hamowania: Mogą to być spowodowane luzem na tarczy kotwicznej.
- Przedłużona droga hamowania: Może to być spowodowane zużyciem tarczy kotwicznej.
Ciekawostki o tarczy kotwicznej:
- Tarcze kotwiczne były stosowane już w pierwszych samochodach, np. w Fordzie T z 1908 roku.
- W niektórych pojazdach tarcze kotwiczne są wykorzystywane również do ochrony innych elementów układu hamulcowego, np. klocków hamulcowych.
- Istnieją specjalne rodzaje tarcz kotwicznych przeznaczonych do pojazdów sportowych i wyczynowych.
- W niektórych krajach, np. w Niemczech, tarcze kotwiczne są objęte obowiązkowym przeglądem okresowym co 2 lata.
- Tarcze kotwiczne mogą być lakierowane na różne kolory, co ma znaczenie nie tylko estetyczne, ale również może poprawić odprowadzanie ciepła.
- W niektórych sportach motorowych, np. w Formule 1, tarcze kotwiczne są wykonane z kompozytów węglowych, co pozwala na znaczne obniżenie ich masy.
Zobacz też: Układ hamulcowy: wszystko, co musisz wiedzieć!
fot.: freepik.com
