Skrzynia biegów to jeden z najważniejszych elementów każdego samochodu. Odpowiada za przeniesienie momentu obrotowego z silnika na koła, umożliwiając płynną jazdę w różnych warunkach. Jak działa ten skomplikowany mechanizm? Na to pytanie odpowiemy w dzisiejszym artykule!
Skrzynia biegów – jak jest zbudowana?
Serce skrzyni biegów – koła zębate
Wewnątrz skrzyni biegów ukryte są liczne koła zębate o różnych rozmiarach. Te zębate tryby obracają się na wałkach, tworząc różne przełożenia. Im większe koło zębate napędza mniejsze, tym większy moment obrotowy jest przekazywany na koła, ale mniejsza jest prędkość obrotowa.
Części składowe skrzyni biegów
Skrzynia korbowa: Obudowa skrzyni biegów, w której znajdują się wszystkie jej elementy.
Wałek sprzęgłowy: Wałek, na którym osadzone jest koło zębate sprzęgła.
Wałek główny: Wałek, na którym osadzone są koła zębate wszystkich biegów wstecznych i przednich.
Wałek pośredni: Wałek, na którym osadzone są koła zębate niektórych biegów przednich.
Koła zębate: Elementy przenoszące napęd z jednego wałka na drugi.
Mechanizm zmiany biegów
W manualnej skrzyni biegów za zmianę biegów odpowiada mechanizm składający się z:
- Wybieraka: dźwignia, którą kierowca porusza, aby wybrać bieg.
- Widełek: element, który przesuwa koła zębate na wałkach.
- Synchronizatora: element, który wyrównuje prędkość obrotową kół zębatych przed ich zazębieniem.
W automatycznej skrzyni biegów mechanizm zmiany biegów jest bardziej skomplikowany i wykorzystuje siłę hydrauliczną oraz sterowanie komputerowe.
Zasada działania skrzyni biegów
- Kierowca naciska pedał sprzęgła, aby rozłączyć silnik od skrzyni biegów.
- Kierowca przesuwa dźwignię zmiany biegów, aby wybrać odpowiedni bieg.
- Synchronizator wyrównuje prędkość obrotową kół zębatych.
- Widełki przesuwają koła zębate na wałkach, zazębiając je ze sobą.
- Kierowca puszcza pedał sprzęgła, aby połączyć silnik ze skrzynią biegów.
- Napęd z silnika jest przenoszony na koła samochodu.
Rodzaje skrzyń biegów
Wyróżniamy dwa główne typy skrzyń biegów: manualne i automatyczne.
Manualna skrzynia biegów wymaga od kierowcy ręcznej zmiany biegów za pomocą dźwigni zmiany biegów. Kierowca musi samodzielnie dobierać bieg do aktualnych warunków jazdy.
Automatyczna skrzynia biegów działa automatycznie, dobierając odpowiednie przełożenie za pomocą komputera i układu hydraulicznego. Kierowca ma jednak zazwyczaj możliwość ręcznej zmiany biegów, jeśli zajdzie taka potrzeba.
Oprócz manualnych i automatycznych skrzyń biegów, wyróżniamy również:
- Skrzynie półautomatyczne: wymagają ręcznej zmiany biegów, ale sprzęgło sterowane jest automatycznie.
- Skrzynie sekwencyjne: zmiana biegów odbywa się sekwencyjnie, bez użycia sprzęgła.
Podział skrzyń biegów ze względu na budowę
Ze względu na konstrukcję, skrzynie biegów dzielimy na:
- Skrzynie zwałowe: posiadają jeden wałek główny, na którym znajdują się wszystkie koła zębate.
- Skrzynie bezwałowe: nie posiadają wałka głównego, a koła zębate są rozmieszczone na różnych wałkach.
Zobacz też: Wysprzęglik sprzęgła – Objawy zużycia i wymiana
fot.: commons.wikimedia.org
